Bouwwerf: Harland & Wolff, Belfast, 1922 - 1927
Tonnage: 28.291brt.
L x B x H: 212,37 x 24,69 x 16,46 m
Voortstuwing 2 schroeven aangedreven door 2 turbines, gezamenlijk vermogen 20.000 pk
Snelheid: 19 knopen
Passagiers: 531 1e klasse; 449 tweede klasse 692 3e klasse
Bemanning: 525
Het ss "Statendam" was een schip dat een lange bouwtijd maar ook een mooie staat van dienst heeft gehad. De bouwopdracht voor dit legendarische schip werd door de Holland-Amerika Lijn op 29 januari 1919 verstrekt aan de werf Harland & Wolff te Belfast. Door de staalcrisis in Engeland werd het een lange weg om dit schip af te bouwen.
Nadat in 1922 de afbouw werd opgeschort, besloot de werf in 1924 het casco zover klaar te maken dat het te water kon worden gelaten. Dit gebeurde op 11 september 1924. Het casco heeft tot 1927 aan de afbouwkade te Belfast gelegen zonder dat er aan werd gewerkt. Het schip diende ter vervanging van de oude 'Statendam', die op dezelfde werf door de Britse autoriteiten in 1917 gevorderd werd en afgebouwd als troepentransportschip. Onder de naam "Justicia" werd dit schip door drie Duitse onderzeeboten getorpedeerd.
1927 Afbouw in Nederland. De N.V. Maildienst der Holland Amerika Lijn besloot het casco over te laten slepen naar Nederland waar aan Wilton Fijenoord de opdracht werd gegeven om het schip af te bouwen, bouwnummer 612.
Op 20 april, gesleept door de slepers Roode Zee, Poolzee, Oostzee en Seine, brak bij Hoek van Holland de sleeptrosstopping waardoor de kapitein en 5 bemanningsleden gewond raakten. De Maasbode 20-04
Het casco arriveerde in Schiedam en Wilton bouwde het schip af.
Ga hier naar het dekplan 'Statendam'. (Bron: Fries Scheepvaart Museum)
1929 Op 4 april werd het schip tiijdens de officiële proefvaart overgedragen aan de HAL. Aan boord bevinden zich ruim 300 gasten, waaronder ZKH prins Hendrik, zeven ministers van het eerste kabinet De Geer en burgemeester Patijn van Rotterdam. Op 4 april vindt ter hoogte van de ingang van de Nieuwe Waterweg een ontmoeting plaats met het pantserdekschip Hr.Ms. 'Hertog Hendrik'.
De eerste reis vond plaats op 11 april 1929 en voerde naar New York.
1931 De "Statendam" op 11 april aan de grond gelopen bij Southampton. Het Volk: dagblad voor de arbeiderspartij 13-04-1931
1937 19 december komt het schip, te middernacht uit New York vertrokken met 557 passagiers voor een cruise naar het Caraïbisch gebied, 's nachts in aanvaring met het van stuurboord inkomende Amerikaanse ss. 'Golden Cloud'. Na direct hieraan voorafgaand volle kracht achteruit en vervolgens hard stuurboord te manoeuvreren komen beide schepen toch zijdelings met elkaar in aanvaring. Hierbij raken zowel de 'Statendam' als de 'Golden Cloud' nauwelijks beschadigd. Beide schepen kunnen hierna hun reis voortzetten.
1939 Op 24 november begon de “Statendam" aan, naar later zou blijken, de laatste rondreis naar New York.
1939 Op 15 december om 16.11 uur werd het alleen-varende Griekse ss "Germaine" ten zuidwesten van Ierland gedwongen tot stoppen door een schot voor de boeg door de U 48 (commandant Herbert Schulze). Omdat het schip onderweg was met een lading bestemd voor Groot-Brittannië, werd de bemanning gedwongen om in de boten te gaan. Hierna werd het schip om 17.40 uur tot zinken gebracht met een torpedo.
Ook de "Pennland"en "Statendam" van de Holland Amerika Lijn snelden te hulp, maar de overlevenden werden opgepikt door het Noorse ms "Vinland".
(bronnen: uboat.net en Staatkundig Gereformeerd Dagblad 18-12-1939)
1939 Op Tweede Kerstdag was het schip terug in Rotterdam. Het vertrek op 29 december ging niet meer door; de reis werd geannuleerd en het schip werd opgelegd aan de Wilhelminakade.
1940 Tijdens de Duitse inval in mei lag de "Statendam" samen met de "Boschdijk" en de "Veendam" aan de Wilhelminakade. Op de tweede oorlogsdag hadden de Duitsers zich meester gemaakt van de Statendam en zich met mitrailleurs op het achterdek geïnstalleerd. Enige tijd later ontstond er een hevig vuurgevecht met Nederlandse militairen waarbij de "Statendam" volledig in brand werd geschoten. De Veendam bleef behouden. De "Statendam" heeft enige dagen in brand gestaan. In augustus werd het uitgebrande casco verkocht aan de sloopwerf Frans Rijsdijk in Hendrik Ido Ambacht.
Foto ss "Statendam" uitgebrand.
Foto 2 ss "Statendam" en ss "Boschdijk" staan in brand; ss "Veendam" (vooraan) bleef behouden.
Bronnen
Boer, G.J. de “125 jaar Holland Amerika Lijn”; uitg. De Alk, Alkmaar 1998; ISBN 90 6013 074 X
Dalkmann, H.A. en Schoonderbeek, A. “125 years of Holland America Line”; Edinburgh Pentland Press 1998
Herk, C. van “De Schepen van de Holland Amerika Lijn”, uitg. de Boer, Bussum 1981
Holdermans, R. HALLO 2003
Seabrook, W.C. “In the War at Sea”; uitg. HAL, second edition 1950
Literatuur
Tuikwerd, F van;
ss Statendam, 1929-1940 de geschiedenis van het Dubbelschroef Turbine Stoomschip Statendam en de NV Maildienst der Holland-Amerika Lijn; uitg. Walburg Pers 2003 ISBN: 9789057302497
Boekrecensie
Websites
Maritiem Historische Databank
Maritiem Digitaal
Wikipedia